Özel Medikar Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Op. Dr. Erdinç Ateş kadınlarda 40 lı yaşlardan sonra görülen menopoz rahatsızlığı konusunda yaptığı açıklamada”Kadınlık hormonları olarak bilinen östrojen ve progesteron hormonlarının azalmasıdır. 40’lı yaşlardan sonra yumurtalıklarda bu hormonların üretimi iyice azalmaktadır. Bu da menopoza neden olmaktadır.”
MENOPOZDA GÖRÜLEN BELİRTİLER
En başta dikkat çeken belirtilerden birisi adet düzeninin bozulmasıdır. Kanama miktarı azalır. Yumurtlama da azaldığından hamile kalma ihtimali düşüktür. Östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak çeşitli bozukluklar da görülür. Gece terlemesi, ateş basması, çarpıntı, yüzde kızarıklıklar olabilir. Yalnız bu belirtiler bütün hastalarda olmayabilir. Zaten menopoz dönemi ilerledikçe 3-5 yıl sonra, bu belirtiler azalmaya başlamaktadır. Ayrıca menopozda psikolojik rahatsızlıklar da ön plana çıkmaktadır. Gerginlik, sinirli olma, depresyon gibi bulgular olabilir. Uyku kalitesi azalmıştır. Uyku kalitesi azalması derken kastedilen, uykuya dalma süresinin uzaması ve uykunun REM fazının kısalmasıdır. Bunların dışında baş ve eklem ağrısı, cinsel isteksizlik, kas ağrıları görülebilir. Bütün bu saydıklarımız menopozun klasik belirtileridir. Menopozda görülen bir diğer belirtiler lokal olarak görülür. Cinsel ilişki sırasında ağrı duyma bunlardan biridir. Çünkü bu dönemde vajenin kayganlığını sağlayan sıvı miktarı azalır ve vajen kuru bir hal alır. Vajen incelmiştir ve elastikiyetini kaybetmeye başlamıştır. Bu yüzden ilişki sırasında ağrı, yanma, tahriş ve hafif kanama görülebilir. Östrojen tedavisiyle düzelebilir. Ayrıca cinsel ilişkisini sürdüren kişilerde bu bulgular daha az görülür.
Uzun dönem belirtilerinin başında ise kemik erimesi ve kalp-damar hastalıkları gelmektedir. Sitemizde bir başka başlık altında incelediğimiz kemik erimesi de kadınlık hormonu olan östrojenle bağlantılıdır. Bu hormonun azalması kemiklerde kırıklara ve kayıplara yol açmaktadır. Bu yüzden östrojen hormonu ve kalsiyum tedavisi uygulanmalıdır. Kadınlarda kalp-damar hastalıklarının daha geç yaşlarda görülmesinin sebebi östrojen hormonudur. Menopozdan sonra bu hormon azalacağından kalp hastalıkları riski de artmaktadır. Çünkü düşük dansiteli kolesterol (LDL) artmıştır.
Menopoz Ortalama Yaşı Nedir?
Menopoz yaşı ortalama olarak 50 olarak kabul edilse de bu; 45 ile 50 yaş arası normal kabul edilir.
Menopoza girme yaşını belirleyen pek çok neden olmasına rağmen en önemli nedenler genetik (ırsi) özelliklerdir. Ayrıca aşırı sigara tüketimi de erken menopoza sebep olabilmektedir.
PREMENOPOZ (Menopoz Öncesi Dönem)
Premenstrüel dönem, ilk semptomların görüldüğü klimakterium başlan gıcında menopaza kadar geçen süredir. Hatta bu dönemde adetler devam etse de sıcak basması ve terleme yakınmaları da olabilir. Bu dönemde adetler sıklıkla düzensizleşmiştir. Özellikle adet gecikmeleri, bazen da tam tersi olarak fazla miktarda adet görmeler ortaya çıkabilmektedir. Buradaki temel neden yumurtalıklardan salgılanan estrojen hormonunun zaman içinde azalmasıdır.
Sıcak basmaları ve adet gecikmeleri şikayetleri de estrojen hormonunun vücudun ihtiyacına göre daha az olduğunu göstermektedir. Sıcak basması ve terleme premenstrüel dönemin en sık görülen karakteristik belirtisidir. Görülme sıklığı % 60-85 arasında değişmektedir. Sıcaklık basması tipik olarak yüz, boyun ve göğüste ani başlayan ateş basma duygusu ve ardından terleme ile karakteredir.
CERRAHİ MENOPOZ NEDİR?
Cerrahi menapoz bir nedenden ötürü jinekolog doktorlar tarafından yumurtalıkların alımı sonrası gelişen menopozdur. Yapılan ameliyatlarda yumurtalıkların alımı genel olarak rahimin de alımı (histerektomi operasyonu) ile birliktedir.
Çoğunlukla 45 yaşından sonra myom (rahimde ur) nedeniyle “histerektomi ameliyatına” alınan kadınlarda genellikle rahim ile birlikte yumurtalıklar da alınır. Yumurtalıkların alınmasının sebebi, ileride gelişebilecek olası yumurtalık kanserine karşı kişiyi korumaktır.
45 yaş ve altında yapılan rahim ameliyatlarında ise genellikle yumurtalıklar korunur. Çünkü rahim alınıp adetten kesilme durumu gerçekleşse bile yumurtalıklar belli bir süre daha görevine devam edeceği için bir menopoz durumu söz konusu olmaz. Yani, menopozun sıcak basma, ateş ve terleme gibi durumları olmayacaktır. Yumurtalıkları alınarak adetten kesilme durumuna “cerrahi menapoz” denir.
Cerrahi menepozun normal şekilde girilen menepozdan ne farkı vardır?
Cerrahi menepozda adetten kesilmenin verdiği sıkıntılar ve problemler normal menapoza göre çok daha şiddetlidir. Çünkü normal menapozda yumurtalıkların tükenmesi yavaş yavaş olup vücut belli bir şekilde duruma adapte olurken cerrahi menapozda bu süreç ani olarak gerçekleşir. Histerektomi operasyonları (rahimin alınması ameliyatı) sonucu menapoza giren kişiler (“histerektomize kişiler”), ameliyattan 15-20 gün sonra hekimlerine başvurarak menapoz tedavilerine başlamalıdırlar.
ERKEN MENOPOZ NEDİR?
Adetten kesilme 40 yaşından erken gerçekleşmişse “erken menopoz” olarak tanımlanmaktadır. Erken menopoz tıbbi literatürde “prematür menopoz” olarak da geçer.
“Prematür Ovaryen Yetmezlik” (POF) nedir?
Menopozun 30 yaşından daha erken ortaya çıkması durumuna ise “Prematür Ovaryen Yetmezlik” (POF) veya “Prematür Over Yetmezliği” adı verilir. Bu şekilde yumurtalıkların çok erken dönemde tükenmesi kadınlarda psikolojik ve fizyolojik yönden pek çok problemi de beraberinde getirir.
Prematür Ovaryen yetmezlik (POF), mutlaka nedenlerin araştırılması ve uygun tedavilerin başlanmasını gerektiren bir durumdur.
“Prematür Ovaryen Yetmezlik” (POF) nedenleri nelerdir?
Erken menopoz ve prematur over yetmezliği ile ilgili olarak pek çok neden ortaya sürülmekle birlikte, menopozun yaşını neyin belirlediği konusunda kesin bir görüş yoktur.
Ailesel (ırsi) özellikler, bir takım otoimmun hastalıklar (Cushing sendromu, tiroit hastalıkları, SLE gibi), sigara, stres, kanser tedavileri, diabet (şeker hastalığı) ve genetik (kromozomal) problemler prematür over yetmezliği (POF) nedeni olarak ortaya sürülmüştür. Bilinen tek şey ise 40 yaşından önce menopozun gelişmesi durumunda tedavi verilmesinin şart olduğudur. Erken menopoz eğer tedavi edilmezse kadın vücudu çok erken dönemde menopozun yıkıcı etkilerine maruz kalacak ve menopoza bağlı hastalıklar (kemik erimesi ve kalp hastalığı gibi), erken yaşta ve çok daha şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilecektir.
Özel Medikar Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Op.Dr. Erdinç Ateş